Eskişehir, Türkiye. Fotoğraf: Kyle LaFerriere/WRI
Binaları olmayan bir şehir elbette bir şehir sayılmaz. Buna rağmen iklim eylemleri söz konusu olduğunda binalara ulaştırma, enerji üretimi ve sanayiye göre daha az önem veriliyor.
Binalarımızı daha enerji verimli hale getirmek aslında insanlığın bildiği en düşük maliyetli emisyon azaltma yöntemlerinden birisi. Ek olarak da kentsel dayanıklılık, kentsel gelişim ve yaşam kalitesi için büyük faydalar sağlıyor. Buna rağmen 2018, enerji verimliliğinde artışın yavaşladığı üst üste üçüncü yıl oldu.
Bu durumu da ciddi bir talihsizlik olarak değerlendirebiliriz. Bina yapım ve işletme süreci, halihazırda küresel olarak enerji kaynaklı CO2 emisyonlarının yüzde 40’lık pay ile en büyük sorumlusu. Küresel bina stoğu ise 2060 yılına kadar ikiye katlanacak bir trend çiziyor.
Genel gidişat yanlış yönde ilerliyor olabilir, ancak bu alanda örnek alınacak liderler de var. 870 bin nüfuslu Eskişehir de onlardan biri.
Eskişehir’de Enerji Verimli Binalar Ön Plana Çıkıyor.
Sürdürülebilir ulaşım konusundaki çalışmaları ile 2019 WRI Ross Prize for Cities Ödülü‘nün finalisti olan Eskişehir, yenilikçi kentsel gelişime uzun süredir öncülük etmekte. Eskişehir, 2016 yılında şehirlerde bina verimliliğini artırmak amacıyla yerel yönetimlere teknik destek sağlayan, kamu sektörü, özel sektör, STK ve uluslararası kuruluşların oluşturduğu küresel bir işbirliği platform olan Building Efficiency Accelerator (BEA) ağına dahil oldu.
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler’in sağladığı teknik destek ile, BEA kapsamında bina verimliliği kent politikaları ve projeleri geliştirip uyguluyor.
Eskişehir, bina verimliliği planlarını geliştirirken, hem Türkiye’deki kamu sektörü ve özel sektör, sivil toplum kuruluşları uzmanlarını hem de küresel BEA platformunun üyesi araştırma kurumları, STKlar, akademi ve iş dünyasından uluslararası uzmanları sürece dahil etti.
Önceliklendirilen birkaç çalışma ise şunları içeriyor:
1. Daha Verimli Belediye Binaları: Eskişehir, yeni yapılacak belediye binalarının ulusal bina performansı sertifikasyon sistemine göre “B Sınıfı” enerji verimliliği sınıfında veya üzerinde performans göstermesi gerekliliğini ilan etti. Böylelikle, yeni yapılacak belediye binaları yönetmeliğin izin verdiğini minimum performans seviyesine göre % 30-60 daha fazla enerji tasarrufu sağlayabilecek.
2. Enerji Etütleri: Tüm yeni yapılacak ve mevcut belediye binalarının enerji tüketimlerinin izlenmesi kararlaştırıldı. Bu politika, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’ne ait en çok enerji harcayan binalar için bir veritabanı oluşturulması ve stratejik olarak iyileştirmelerin planlanmasının yolunu açtı. İlk önce: şehrin merkez otobüs terminalinin enerji etütü gerçekleştirildi.
3. Teknik Eğitimler: Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, enerji verimliliği uygulamalarının yaratacağı ekonomik fırsatların iyi değerlendirilebilmesi için mimarların, mühendislerin ve belediye teknik personelinin mesleki kapasitesinin güçlendirilmesine önem verdi. Danfoss, Siemens, Philips, TURSEFF ve ÇEDBİK gibi BEA platformu yerel paydaşları ile işbirliği içinde, akıllı şehirler, enerji tasarruflu aydınlatma, yeşil binalar, enerji yönetimi ve bölgesel ısıtma gibi çeşitli konuları içeren eğitim çalışmaları düzenledi.
4. Kamu Farkındalığının Artırılması: Enerji verimli binalara olan talebin artması enerji verimliliği politikalarına uyumu artırdığı gibi daha yüksek politika hedefleri belirlemeye de fırsat verir. Bu nedenle Eskişehir, enerji etkin binalara talep oluşturmak ve davranış değişikliğini teşvik etmek için halkı bilinçlendirme kampanyası başlattı.
Bu kampanya, televizyon spotlarını, reklam panolarını ve enerji verimliliği ipuçlarını içeren bir web sitesini içeriyor. Eskişehir, ayrıca 500 çocuğun enerji verimliliği temalı oyun oynayabileceği ve kendi evlerinde daha sürdürülebilir olmayı öğrenebileceği bir gençlik festivaline ev sahipliği yaptı.
Belirlenen öncelikler doğrultusunda sürekli ilerleme sağlamak ve de enerji verimli binaları gözeten enerji master planı hazırlayabilmek için, şehir, büyük olasılıkla özel bir Belediye Enerji Yönetimi Biriminin de göz önünde bulundurulduğu bir enerji yönetimi planı tasarlıyor.
Eskişehir’deki bina verimliliği faaliyetleri ulusal eylemlerin ilerlemesine de katkı sağlıyor.
Ayrıca, Eskişehir 2023 yılına kadar binalarda ve diğer sektörlerde enerji verimliliği konusunda ulusal hedefleri belirleyen Türkiye’nin Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’nın uygulanmasında öncü şehirlerden biridir.
Ulusal plan, kamu binaları için enerji tasarrufu hedefleri belirlemeyi, yenilenebilir enerji kullanımını artırmayı ve neredeyse sıfır enerjili binalar oluşturmayı hedefliyor.
Eskişehir’in hedefleri bazı durumlarda ulusal hedeflerin de ötesine geçiyor.
Eskişehir’in girişimleri, Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’nın hayata geçirilmesine ek olarak, diğer şehirlere de nasıl ulusal plan doğrultusunda kendi eylemlerini belirleyebilecekleri konusunda örnek teşkil ediyor.
Daha İyi Binalar, Daha İyi İklim
Günümüzde teknoloji, mimarlık, inşaat ve bilgisayar çözümleri alanındaki gelişmeler sayesinde, enerji verimliliği tek başına, küresel iklim hedeflerine ulaşmak için gerekli olan küresel emisyon azaltımlarının% 40’ından fazlasına katkıda bulunabilir.
Eksik olan, ulusal ve yerel yönetimler arasındaki iddialı ve senkronize politikalardır.
İklim konusunda proaktif olan ulusal hükümetler bile binalar konusunda kör noktaya sahip olma eğilimindeyken, yerel yönetimler potansiyellerini gerçekleştirmede genellikle teknik ve finansal kapasitelere sahip değiller.
Eskişehir, özel sektör, sivil toplum ve diğer paydaşlar ile birlikte çalışarak yerel yönetimlerin bu sorunun çözülmesine nasıl katkı sağlayabileceğini gösteriyor.
