Ülkeler kendi sınırları içerisinde bağlayıcı kararlar alamazlarsa, yeni bir uluslararası anlaşmada uzlaşma girişiminin daha başarısızlığa uğrayacak olması neredeyse kesin.
İklim değişikliği denince akla gelen en önemli araştırma merkezlerinden birisi olan Grantham İklim Değişikliği ve Çevre Araştırma Enstitüsü’nün yürüttüğü ve geçtiğimiz günlerde sonuçları paylaşılan bir araştırmaya göre küresel sera gazı salımlarının neredeyse 9/10’a sebep olan ülkelerde 500’e yakın yeni yasa yürürlüğe girdi. Kalkınmakta olan Çin, Meksika, Bolivya, El Salvador, ve Mozambik gibi ülkeler oldukça kapsamlı yasa paketlerini yürürlüğe sokarken, bazı “gelişmiş” ülkelerin (Japonya ve Avustralya) halihazırdaki yasal mevzuatlarını yürürlükten kaldırarak bir anlamda iklim değişikliği ile mücadele konusundaki kazanımları baltalamış oldular.
Küresel Kanun Yapıcılar Organizasyonu (GLOBE) Araştırmasının bulgularına göre 2013 yılında 13 ülke iklim değişikliği ile mücadele konusunda yasal mevzuat geliştirmekte ilerleme kaydetti. 4 yıldır her sene gerçekleştirilen araştırma 2013 yılı için 66 ülkeye odaklanıyor ve bu 66 ülke gezegenimizdeki sera gazı salımlarının %88’inden sorumlu. 66 ülkeden 64’ünün iklim ve/veya enerji alanında belirgin yasal değişiklikler yaptığının altını çiziyor. Rapora göre, Türkiye’nin bu çerçevedeki performansı ortalamanın altında kalıyor. Yenilenebilir enerji alanındaki mevzuat yenilikleri dışında büyük bir değişime rastlamıyoruz. Ancak bunun böyle gitmemesi gerektiği çok açık.
Ulusal yasalar geliştirmekle ilgili bütün bu çabalar iklim değişikliğinin yol açtığı/açacağı tehlikeleri en aza indirgememiz için ortaya koyulan hedefi (sıcaklık artışını 2C’nın altında tutmak) tutturmak için yeterli değil. Fakat tüm bunlar uluslararası arenada 2015 itibari ile müzakere edilmeye başlanacak anlaşmaya sağlam ve meşru bir zemin hazırlamak için olmazsa olmazlarımız. Hatırlarsınız, iklim değişikliği ile mücadele için politik ve yasal açıdan bağlayıcı uluslararası bir anlaşmaya varma çabaları 2009 yılında Kopenhag’daki zirvede başarısız olmuştu. Ülkeler kendi sınırları içerisinde bağlayıcı kararlar alamazlarsa, yeni bir girişimin daha başarısızlığa uğrayacak olması neredeyse kesin gibi. Üstelik Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 5. Değerlendirme Raporu (AR5) artık önlem almak için fazla zamanımız kalmadığını açıkça ortaya koyuyor (http://www.climatechange2013.org/).
GLOBE ulusal çaptaki iklim bağlantılı yasama çabalarını desteklemek için yeni bir uluslarası girişimde bulunuyor: “İklim Yasası İçin Ortaklık”. Son araştırmalarında odaklandıkları 66 ülke arasında iklim yasası ve mevzuatı kapsamında iyi örneklerin paylaşımı, deneyim aktarımı gibi işbirliklerinin geliştirilmesi hedefleniyor. Tüm bunlar devam ederken Türkiye’nin de kendi kapsamlı iklim yasasını geliştirmesi ve hedeflerini netleştirmesi gerekiyor. Bu, yaşadığımız gezegene karşı sorumluluğumuzdan kaynaklanan bir yükümlülük. Eylem planları, strateji belgeleri, mevzuat geliştirme çabalarını takdir ederek karşılıyoruz ancak bunlar yeterli değil. Yerkürenin karşı karşıya kaldığı en büyük çaplı bu probleme dair kapsamlı ve bütüncül bir bakış açısı geliştirmeli, yasal düzenlemeler ile nereye varacağımızdan emin olmalıyız. Bunu sağlamak için en emin yol bağlayıcı yasalarla doğru yolda yürümek. Uluslararası müzakerlerin başarıya ulaşmasını sağlayabilecek altyapıyı hazırlamak her ülke gibi bizim de boyun borcumuz. Ülkemizin iklim değişikliği ile mücadelede yasama performansını görebilmek adına 2013 ve 2014’ün kıyaslamasını yapmak güzel bir başlangıç olabilir, bizlere bağımsız bir röntgen filmi sunabilir ve teşhisler konusunda düşünmeye başlayabiliriz. Ne dersiniz? GLOBE’un 5. yıllık değerlendirme raporunda Türkiye’nin diğer ülkelere örnek olacak sayıda ve kalitede yasalar çıkardığını görmeyi istemek çok mu büyük bir beklenti olurdu?
Bize “iklim yasası” lazım. Hem de hiç zaman kaybetmeden.
Not 1: GLOBE’un internet sitesine buradan ulaşabilirsiniz: http://www.globeinternational.org/
Not 2: Tüm bu çabaları ve GLOBE ile ilgili gelişmeleri takip edebileceğiniz bir uygulama da geliştirilmiş. Çeşitli uygulama mağazalarından ücretsiz olarak indirebileceğiniz uygulamanın adı: GLOBE Legislation App. Uygulama sayesinde geliştirilen yasalar ve mevzuatlar ile ayrıntılı bilgiye derli toplu bir şekilde cep telefonunuzdan ulaşmanız mümkün.
