Ocak ayında Washington’da gerçekleştirilen Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI), EMBARQ ve Dünya Bankası’nın ortaklaşa düzenlediği Transforming Transportation Konferansı’nın bu yılki teması “Ortak Refah için Akıllı Şehirler” olarak belirlendi. Sürdürülebilir şehirler için 3K kavramı yani, “Kompakt, Kapsayıcı ve Koordine” olması gerektiği vurgulandı. Bu kapsamda, konferans oturumlarında hem şehirlerdeki ulaşımı ve hareketliliği içeren akıllı uygulama örnekleri hem de yenilikçi ortak kullanım girişimleri ön plana çıktı.
Şehirlerin sürdürülebilir kent içi ulaşım adına zamanında harekete geçmesi için iki seçeneği bulunmaktadır. İlki, otomobil odaklı şehirler inşa etmeye devam ederiz ve sürdürülemez yollarda sıkışıp kalırız. İkincisi ise daha kapsayıcı, erişilebilir ve birbirine bağlı şehirler oluşturmak için mevcut modelleri iyileştiririz. Kent içi yenilikçi ve akıllı hareketlilik seçeneklerini takip etmek, şehirlerin otomobil odaklı büyümesini engeller ve kapsayıcı ekonomik büyümeyi canlandıran hayat kalitesini de iyileştiren stratejileri benimsemelerine katkı sağlar, büyümesine yardım edebilir.
Otomobil ve yolculuk paylaşımı sağlayan uygulamalar konferans katılımcılarının ilgi odağı oldu
Kuzey Amerika ve Avrupa’da yoğun olarak kullanılan otomobil ve yolculuk paylaşımı sağlayan uygulamalar Uber, Zipcar ve Buzzcar ile ilgili akıllı paylaşım çözümleri katılımcıların ilgi odağı oldu. Mevcut uygulamalarda araç paylaşımının ulaşım amacı ile iki şekli bir de üçüncül uygulama sayılabilecek sosyal ve kültürel amaçlı yolculuk görünmektedir. Uygulamaların ilki “yolculuk paylaşımı” olarak adlandırılan herhangi bir kişinin sahibi olduğu otomobilin, aynı rotada ya da aynı yöne giden insanlarla paylaşılmasıdır. Bu durumda ya otomobil sahibi sürücü ya da eşlik eden kişi olabilirsiniz. İkincisi bir şirkete ait otomobili, birçok insanın kiralayıp ortak kullanmasıdır. Bu iki paylaşım uygulamasının da amacı; kent içi bireysel otomobil kullanımını azaltarak, fosil yakıt kaynaklı kirleticilerin atmosfere saldığı sera gazı miktarını azaltmak ve ekonomik tasarruf sağlamaktır.
Otomobil paylaşım sistemleri Türkiye’de de yayılıyor
Türkiye’de de benzer uygulamalar büyük şehirlerde yerini almakta. Uber, İstanbul’lu kullanıcıların hizmetine bir süre önce açıldı. Akıllı telefonlarda bir uygulama üzerinden kullanılan Uber’in, Türkiye’de de hem taksi hem de şoförlü araç kiralama versiyonları bulunmaktadır. Nisan 2015’e kadar Uber üzerinden seyahat ettiğiniz taksiler de yüzde 20 indirimli olacak. Yine İstanbul ve Ankara’da da aktif olarak kullanılan ikinci taksi çağırma uygulaması ise BiTaksi’dir. Bu uygulamaya İstanbul’da yaklaşık olarak 5 bini aşan taksi şoförü kaydolmuş olup hem şoförler hem de yolcular için farklı ödül ve puanlama hizmetleri sunmaktadır.
Zipcar ve benzeri otomobil paylaşım sistemleri de aslında ihtiyaç duyulduğunda kullanılan pratik bir otomobil kiralama servisidir. Zipcar kurucusu Robin Chase’in Transforming Transportation konferansında söylediğine göre; uygulamanın kullanıcıları, otomobil sahiplerine göre ayda 500 Dolar masraf ve 219 milyon galon benzin tasarrufu yapmaktadır. Zipcar’ın benzeri Türkiye’de çeşitli şirketler tarafından ugygulanmaktadır. Daha önce bahsettiğim Uber, Mobicar ve Atlagit gibi şirketlerin hızla sayısı artarak bu uygulama büyükşehirlerimizde yaygınlaşmaktadır. Bu kapsamda otopark, benzin, sigorta, vergi, bakım, temizlik gibi bir otomobil sahibinin üzerinde dürekli yük oluşturan meseleleri, kullanıcıları düşünmesini sağlamaktadır.
Akıllı paylaşım uygulamaları teknoloji ve altyapı ile desteklenmesi gereken kilit bir pozisyona sahip; ancak koordine bir planlama ve kompakt bir tasarım ve kapsayıcı bir vizyon olmaksızın, bir ileriye gitmesi mümkün görünmemektedir. Bu uygulamalar sosyal, çevresel ve finansal açıdan sürdürülebilir şehirler sağlayacağı gibi hayat kalitesini iyileştirmek ve karar verme sürecini bilgilendirmek üzere teknoloji yatırımını geri getirebilir.
*EMBARQ Türkiye Projeler Koordinatörü Pınar Köse’nin Şubat 2015′te yayınlanan Unibusiness yazısıdır.
