Hazırlayan: Süleyman Gök, Sürdürülebilir Kalkınma ve Girişimcilik Derneği Yönetim Kurulu Başkanı

Türkiye’de sürdürülebilir kent içi ulaşımı geliştirmek amacıyla birlikte hareket eden çeşitli sektörlerden kurumların bir araya geldiği bir sivil toplum örgütü olan KAVŞAK Ağı tarafından uygulanan “Türkiye Kent İçi Sürdürülebilir Ulaşım Ağı” projesi kapsamında üye kurum olarak Sürdürülebilir Kalkınma ve Girişimcilik Derneği’nin yürütücüsü olduğu, Adil Kentler Derneği ve İzmir ili Bayraklı Belediyesinin ortak olduğu “Oyun Alanlarına Güvenli Rotalar” projesinde çocukların sürdürülebilir kent içi ulaşım çalışmalarındaki mevcut durumu analiz edilerek çocukların yoğun olarak kullandıkları oyun alanlarına giden yolların güvenliği ve erişilebilirliği ele alınmıştır.

Sürdürülebilir ulaşım alanında sosyal etki oluşturmak için yalnızca ulaşım politikasını “teknik” olarak ele almak yeterli gelmemektedir. Kırılgan grupların, özellikle çocuklar, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi ulaşım alanında sesini çok duyuramayan ve yerel politika süreçlerine etkin katılamayan grupların da ulaşım algıları ve gereksinimleri sağlıklı bir şekilde ele alınmalı ve sürdürülebilir kent içi ulaşım politikaları “katılımcı” bir şekilde hazırlanmalıdır. “Oyun Alanlarına Güvenli Rotalar” projesi bu arka plan çerçevesinde hazırlanmıştır. Türkiye’de 6-18 yaş arası çocukların büyük çoğunluğunun en sık ve yoğun olarak kullandıkları alanların başında gelen oyun alanlarına giden yollar ne yazık ki sürdürülebilirlikten uzak, çocukların erişimine ve güvenliğine uygun olmayan bir şekilde yapılandırılmıştır. Kent yöneticileri ulaşım politikalarında çocukların ihtiyaçlarını ele almadan geçici önlemlerle hareket etmekte; çocukların hak öznesi olarak ulaşım politikalarındaki
gereksinimleri göz ardı edilmektedir.

Sürdürülebilir Kalkınma ve Girişimcilik Derneği olarak uzun zamandır çocuk hakkı alanında çalışmalarımızı sürdürmekle birlikte çocuğun kent yaşamına dahil olmasını kolaylaştırma ve çocukların oyun hakkının güçlenmesine dönük çalışmalar gerçekleştirmekteyiz. Oyun hakkı, yalnızca çocukların boş zamanlarını geçirdikleri bir kavramın ötesinde bir hak alanını tanımladığı için oyun hakkını çapraz kesen bir yaklaşımla hareket etmekteyiz. Oyun alanlarının güvenliğini ve erişilebilirliğini bu yüzden önemli kavramlar olarak görmekteyiz.

Proje ile, Bayraklı ilçesinde bulunan oyun alanlarının çocukların güvenli ulaşımlarına uygun olup olmadıkları değerlendirilerek kısa video çalışması yapılmış olup bu video çalışması sosyal medya hesaplarımız üzerinden yaygınlaştırılmıştır. Ayrıca, faaliyetlerimiz arasında yer alan çocuk alanında çalışan sivil toplum temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirdiğimiz diyalog toplantısı çıktılarının yer aldığı sosyal medya gönderileri hazırlanarak, aynı şekilde sosyal medya hesaplarımızdan paylaşarak çocuk dostu ulaşım yaklaşımına dönük farkındalık çalışması gerçekleştirilmiştir.

İlçesinde yer alan parkların büyük çoğunluğunun çocukların güvenliğine uygun olmadığı, çocukların yoğun olarak hareket halinde oldukları alanların trafik aksında yer aldığı ve kaza risklerinin yüksek olduğu, hız yönetimi, trafik ışıklandırılması gibi ulaşım kavramlarından uzak oyun alanlarının kurgulanması gibi birçok sorun alanını proje kapsamında gözlemledik ve hazırladığımız kısa filmde de bu sorun alanlarına yer verdik.

“Çocuk Dostu Ulaşım Politikası İçin Sivil Toplum-Yerel Yönetim Diyalog Toplantısı” da proje kapsamında gerçekleştirilen
önemli bir etkinlik olarak görülmektedir.

İzmir’de çocuk hakları alanında çalışan sivil toplum temsilcileri ile yerel yöneticilerin katılımıyla düzenlenen toplantıda kent içi ulaşım politikaları, sürdürülebilirlik kavramı ve çocuk dostu ulaşım yaklaşımına dair tartışmalar yapılarak bir deklarasyon metni hazırlanmıştır.

Metinde öne çıkan önemli başlıklar şu şekilde ifade edilebilir:

• Bayraklı yerel sürdürülebilir ulaşım eylem planı başta çocuklar olmak üzere tüm paydaşların katılımıyla katılımcı bir yaklaşımla hazırlanmalıdır.
• Kent içi ulaşım sistemlerinde güvenli yolların sağlanması çocukların yürüme ve bisiklet sürme gibi ulaşım türlerini tercih etmesi teşvik edilmelidir.
• Oyun bölgesinin yol güvenliğini sağlamak amacıyla alana özgü tasarım geliştirilmelidir.
• Oyun bölgelerinde bulunan sokakların tasarım sürecinde katılım sağlanmalıdır. Süreçte tasarımla ilgili alınacak kararlara çocuklar da dahil edilmelidir.
• Yerel yönetimler plan çalışmalarında oyun bölgeleri için yol güvenliği özelinde plan notları hazırlamalı ya da oyun bölgeleri için ayrı bir eylem planı oluşturmalıdır.

• Kentleri ve oyun bölgelerini planlarken ve tasarlarken herkes için güvenlik yaklaşımı benimsenmelidir.
• Bayraklı özelinde yerel aktörlerin (muhtar, vatandaş vb.) kent özelinde karar alma mekanizmalarına dahil edilmesi için araçlar geliştirilmelidir.
• Kent özelinde oyun bölgelerine odaklanan trafik çarpışma yoğunluk haritaları oluşturulmalıdır.
• Sağlıklı yaşamı ve sosyalleşmeyi teşvik eden fırsatlara erişilebilirlik arttırılmalıdır.
• Çocukların yaya ve bisikletli olarak yolculuk yapabilecekleri oyun güzergahları; parklar, buluşma noktaları, bisiklet atölyeleri gibi çeşitli aktivite mekanları ile desteklenmelidir.

Proje kapsamında geliştirdiğimiz iş birliği alanlarının sürdürülebilir olması, gerek projenin gerekse de kurumsal sürdürülebilirliğin önemli bir bileşenidir. Bu açıdan projenin kurgusu aşamasından itibaren beraber çalıştığımız Adil Kentler Derneği ile proje sonrasında da yaratılan etkinin devam etmesine dönük olarak iş birliği alanları yaratmış bulunmaktayız. Özellikle yerelde sürdürülebilir ulaşım politikasında çocuk dostu yaklaşımın ana akımlaştırma sürecinde birlikte ilerleyeceğiz ve bu alanda yerel ölçekte savunuculuk ve izleme çalışmaları gerçekleştireceğiz. Kavşak Ağı kapsamında gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerin ve kurulan ortaklığın sürdürülebilir kılınmasına dönük olarak ikinci iş birliği alanı ise çocuk hakları alanında çalışan aktörlerle oluşturduğumuz diyalog sürecidir. “Ulaşımda çocuk var” temasında başlattığımız bu çalışmada çocuk hakları aktivistleri ve örgütlerinin katılımıyla bir topluluk oluşturma sürecine başladık ve bu da yerelde ulaşım politikası özelinde ve çapraz kesen bir yaklaşımla çocukların ulaşım hakkına dönük eylem ve politikalar üretmemizi kolaylaştıracaktır. İş birliği alanlarımızın üçüncüsü ise mahalle muhtarlarıdır. Özellikle Bayraklı ilçesi Osmangazi mahallesi muhtarı ile gerçekleştirdiğimiz toplantı ve diyalog sürecinde kendilerinin desteğini aldık ve bu süreçte oyun alanlarının güvenliğine dönük yerel yönetimlere baskı unsuru oluşturma ve savunuculuk çalışmaları gerçekleştirme sırasında mahalle muhtarının ve mahalle halkının katılımı bizler için çok önemlidir.

Özetle belirtmek gerekirse proje kapsamında kurulan iş birliği ve dayanışma ağlarının çocuk dostu ulaşım yaklaşımının yerel ölçekte farkındalığın artmasına, oyun alanlarının güvenli ulaşım rotaları üzerinde kurulmasına ve bu yönde yerel yönetimleri harekete geçirmeye yönelik bir çalışma ekosisteminin oluşmasına olumlu yönde katkı sağladığını belirtmek isteriz.