“Şehirleri dönüştürme sorumluluğu o şehrin sokaklarında yaşayanlara ait olmalı.” Fotoğraf: Robokow

Ryan Schleeter  imzasıyla TheCityFix.com’da yayınlanan makaleyi EMBARQ Türkiye ekibinin çevirisiyle sunuyoruz. 

Değişim süreçlerini hızlandırarak daha sağlıklı ve hareketli şehirler yaratmak mümkün. Ancak sürdürülebilir ulaşım ve kentsel planlama alanlarında hızlı değişim sağlamak epeyce güç. Gerek insanların davranışlarının değişmesi gerekse sistemlerin bu doğrultuda şekillenmesi uzun zaman alıyor. Bunun için kentsel sürdürülebilirlik bilincinin artırılmasına ihtiyaç var. İşte Renee van Staveren Global Site Plans’ı tam da bu amaçla kurmuş.

İstanbul’da faaliyet gösteren Global Site Plans, çevre odaklı mimarların ve şehir plancıların misyonlarını daha iyi anlatabilmelerine destek oluyor.      

TheCityFix olarak Renee ile hem İstanbul deneyimini, hem de mimarlık ve şehir planlaması alanındaki en son gelişmeleri konuştuk.

Kariyerinde kentsel sorunlara odaklanan işler yapıyorsun. Neden böyle bir seçim yaptın?

Her şey çevreyi koruma tutkumla başladı. Üniversitedeyken aldığım bir ders aracılığıyla mahallemizde inşası planlanan devasa bir kilise için düzenlenen halk konseyi toplantılarına katılma fırsatı buldum. Aslında kilisenin kendisine karşı değildim fakat seçilen arsada yaşayan ve nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan türler üzerinde yaratacağı olumsuz etkilere karşıydım. Ne yazık ki kilise yapıldı. Hâlâ geriye dönüp baktığımda “yazık oldu” diye düşünürüm.

Bu deneyim bana çevreyi ve yerel halkın haklarını savunabilmek ile değişime öncülük edebilmek için gerekli bilgi birikimine sahip olmanın ne kadar önemli olduğunu öğretti. Mahallelerinin iyileştirilesi ve çevrenin korunması için tutkuyla çalışan bireylere ihtiyacımız var. Bunun için de herkesin bilinçlenmesi ve çevrelerinde olup bitene duyarlı vatandaşlar haline gelmesi gerekiyor.

Kentsel alanların iyileştirilmesi için öncelikli olarak bilinçlenmesi gereken gruplar hangileri?

Değişim için bilgi ve eğitim şart –bu nedenle kentsel alanlarla ilgili eğitimin ilkokulda başlaması gerektiğini düşünüyorum. Çocuklar ailelerini eğitip dönüştürebiliyorlar –çünkü dünyaya yepyeni gözlerle bakıyorlar ve enerji dolular. Örneğin ben ilkokulda öğrendiklerimi evde anlattığımda ve geri dönüşüm yapmamız gerektiğini söylediğimde beni dinlemişlerdi. Yıllardır ailemden uzakta ve hatta dünyanın öbür ucunda yaşıyor olmama rağmen onlar hâlâ geri dönüşüm yapmaya devam ediyor. Çocuklara mahalleleri için neyin iyi veya kötü olduğunu öğretmek, hem şehirlerimizin geleceği hem de şimdiden aileler yoluyla kentsel alanlardaki dönüşümü başlatmak için çok önemli.
essay writing service review
Sence günümüzde en önemli kentsel sorunlar neler?

Gelişmekte olan şehirlerde, öncelikli konular enerji ve altyapı sorunları –su, gıda, atıklar ve sanitasyon, bir de ulaşım. Gelişmiş ülkelerde ise bu alanlar, erişimde bir sorun olmadığı sürece, öncelikli sorunlar olarak görülmüyor.

Örneğin Türkiye’de odun sobaları hâlâ kullanılıyor. Fakat bunun yanı sıra, özellikle kırsal alanlarda, güneş enerjili su ısıtıcılarının da yaygın olarak kullanılmaya başladığını görüyoruz. Gelişmekte olan ülkeler için yaşam standartlarının en önemli belirleyicileri enerji ve altyapı hizmetlerine erişim ile iş olanaklarına, sağlık ve eğitim hizmetlerine erişim. Bunların sağlıklı bir büyümenin temel taşları olduğunu söyleyebiliriz. Gelişmekte olan ülkeler için kişisel veya kentsel ilerleme olanaklarına odaklanmak yerine, temel hizmetlere erişimi sağlamak için gerekli yatırımlara öncelik vermek gerekiyor.

Bilinçli bir vatandaş ve kentli olmak senin için ne anlama geliyor?

Bilinçli vatandaşlık hem farkındalık hem de aktif uğraş anlamına geliyor. İstanbul’da yaşadığım mahalle son dönemde Gezi Parkı ve devam eden protestolar nedeniyle sıklıkla haberlerde yer aldı. Şehirleri dönüştürme ve şekillendirme sorumluluğu, o şehrin sokaklarında yaşayanlara ait olmalı. Günlük hayatlarında kentsel alanlarla devamlı bir etkileşim içinde olan vatandaşlar, bu mekânları sahiplenmeli ve sorumluluğunu üstlenmeliler. Bilinçli vatandaşlık ancak şehrinizde ve mahallenizde neler olup bittiği hakkında bilgi sahibi olarak ve karar süreçlerine aktif katılım sağlayarak mümkün.

Kentsel tasarım ve şehir planlama alanlarında gördüğün en yeni ve önemli trendler hangileri?

Benim çalışmalarımda gördüğüm kadarıyla şehirlerde bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması ve gerekli altyapı hizmetlerinin sağlanması için ciddi çalışmalar yapılıyor. Amerika’da bisiklet popüler bir ulaşım aracı olarak destekleniyor. Bu hareket İstanbul gibi diğer kentlere de yayılır ve bisiklet yaygın ulaşım aracı olarak kullanılmaya başlar ise şehirler daha sağlıklı yaşam alanları haline gelebilir.

Bunun yanı sıra  teknoloji destekli planlama uygulamaları öne çıkıyor. Akıllı cep telefonlarımızı yanımızdan ayırmadığımız yeni hayat tarzımız, şehir plancılarına pek çok fırsat sunuyor – yerel halkın fikirleri ve verileri mobil uygulamalar üzerinden toplanarak, katılımcı şehir planlamasını olanaklı kılıyor. Açık veri kaynakları, teknoloji ve planlamacılar bir araya geldiğinde, kentsel mekânların geliştirilmesi ve dönüştürülmesi için pek çok potansiyel yaratılabilir.