Dünyadaki petrol tüketiminin yarısı, enerji tüketiminin ise %20’si ulaşım sektöründe kullanılıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın projeksiyonlarıne göre kent içi ulaşım sistemlerinin enerji kullanımı 2050 yılına kadar ikiye katlanacak. Böylesi bir artış ses ve hava kirliliği, trafik sıkışıklığı, iklim ve ekonominin olumsuz etkilenmesi gibi pek çok sorunu da beraberinde getirecek. Kentler önümüzdeki senelerde bu sorunların giderilmesi için acil çözümler üretmek zorunda.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın Temmuz ayında yayınladığı ‘Yenilenen Şehirlerin Öyküsü’ (A Tale of Renewed Cities) raporunda, dünyanın farklı şehirlerinde yaşanan benzer sorunlar için üretilen başarılı çözüm örneklerine yer verilmiş. Rapor, kent içi ulaşımda enerji verimliliğini sağlamak için kullanılabilecek planlama, uygulama, denetleme ve değerlendirme yöntemlerini özetliyor.
Örnek şehirler: Belgrad, New York, Seoul
Raporda 30’dan fazla şehirden iyi uygulama örneklerine yer verilmiş. Bunlardan en başarılı üç tanesi, Belgrad, New York ve Seoul ise daha detaylı inceleniyor. Bu üç şehir toplu taşımayı geliştirme çalışmaları nedeniyle daha önce de farklı uluslararası kuruluşlar tarafından ödüllendirilmişti. 2012 yılında Belgrad’ın toplu taşıma sistemini modernleştirme projesi, Uluslararası Toplu Taşıma Birliği (UITP)’nin 2025’e kadar toplu taşımanın ulaşımdaki payını ikiye katlama hedefleyen PTx2 projesi kapsamında ödüllendirildi. New York (2009) ve Seoul (2006) ise Uluslararası Ulaşım ve Kalkınma Ajansı (ITDP)’nin Sürdürülebilir Ulaşım Ödülünü aldı.
Aşağıdaki tabloda Belgrad, New York ve Seoul şehirlerindeki başarılı uygulamaların bir özetini veriyoruz. Raporun tamamına ise buradan ulaşabilirsiniz.
| Belgrad | New York | Seoul | |
|
Öncelikli Sorunlar |
– Ulaşım talebindeki büyüme
– Ev ve iş yerleri arasındaki uzun mesafeler – Kişisel araba kullanımındaki artış – Toplu taşıma altyapısının eskimesi |
– Ulaşım altyapısının talebi karşılayamaması
– Trafik sıkışıklığı – Uzun seyahat süreleri |
– Toplu taşıma otobüs hizmet kalitesinin yetersizliği
– Ulaşım talebindeki büyüme – Metro hatlarının geliştirilmesi için yatırım yetersizliği |
|
Plan |
– Belgrad Ulaşım Ana Planı 2021 hazırlandı.
– Plana göre ulaşım entegrasyonu, toplu taşıma hizmet kalitesinin ve güvenliğinin arttırılması, trafik sıkışıklığının azaltılması, arazi kullanımı ve finansman kaynak yönetimlerinin iyileştirilmesi hedefleniyor. – Yine aynı planda ulaşım yatırımlarının detayları, park politikaları, ve motorsuz ulaşım ağlarının geliştirilmesi için belirlenen stratejiler yer alıyor. |
– PlaNYC 2030’da ulaşım sürelerini kısaltılması, ulaşım altyapısının bakım ve onarım faaliyetlerinin iyileştirilmesi, toplu taşıma ağının genişletilmesi, ve mevcut sistemlerin iyileştirilmesi hedefleniyor.
– 2008’de geliştirilen Sürdürülebilir Caddeler projesinde 64 hedef belirlenmiş. |
– Seoul Kalkınma Enstitüsü 2002’de toplu taşıma sisteminin modernize edilmesi için bir rehber doküman hazırladı. Bu dokümanda otobüs ve metro hatlarının entegrasyonunun sağlanması, bilet ücretlendirme politikalarının iyileştirilmesi, otobüslerin bakım ve onarımlarının tamamlanması gibi öncelikler belirlendi.
– Seoul Belediyesi de bu doküman ışığında bir dizi proje ile toplu taşıma sisteminin modernizasyonunu gerçekleştirdi. |
|
Uygulamalar |
– Sava nehri üzerinde ayrı bir tramvay hattına sahip olan yeni bir köprünün inşa edilmesi
– 30 yeni tramvay ve 400 yeni otobüs ile toplu taşıma ağının modernizasyonu – Banliyö tren ağının yenilenmesi – Park & Ride sistemleri – Şehir içi park fiyatlandırma politikalarının düzenlenmesi |
– Trafik kazalarından kaynaklanan ölümlerin azaltılması için hayata geçirilen projeler,
– Manhatten’daki caddelerin güzelleştirilmesi ve trafiğin azaltılması için hazırlanan projeler, – Yeni metrobüs hatları – Yeni bisiklet yolları (460km) |
– Yeni Metrobüs hatları
– Var olan otobüs ve metro hatlarının yeniden düzenlenmesi ve entegrasyon çalışmaları – Otobüslerin yenilenmesi – Benzin vergilerinin arttırılması – Seçilen caddelerin trafiğe kapanması – Park politikalarının geliştirilmesi – Yaya yollarının iyileştirilmesi |
| Denetleme | Projeler düzenli olarak denetleniyor. Paydaşlar projeler hakkında bilgilendiriliyor. | Sürdürülebilir Caddeler Endeksi için düzenli denetleme ve analizler yapılıyor. | Yolcu sayıları, aktarma sıklıkları, trafik kazaları, ortalama araç hızları vb. veriler düzenli olarak toplanıyor. |
| Değerlendirme | – Şehir için planlanan projeler henüz tamamlanmadı.
– Yukarıda anlatılan projelerin hayata geçirilmesinden sonra, ilk altı ay içinde kullanım üç katına çıktı. – Belgrad şimdi UNDP ile birlikte projelerin bir sonraki aşamasında |
– Sürdürülebilir Caddeler projesinin ilk senesinde otobüs ve bisiklet kullanımında artış gözlendi. 2010’da bisiklet kullanımı 2000 seviyesinin iki katına çıktı. Yenilenen otobüs sistemleri ile kulanım %30 arttı ve yolculuk süreleri ortalama 11 dakika azaldı. Trafikteki kişisel araç yoğunluğunda ise bir değişiklik olmadı. | – Otobüs hatlarının yenilenmesi ve metrobüs hatlarının hizmete girmesinden sonra ortama hızlar 2003 ile 2004 seneleri arasında %33 ve %65 oranında arttı. Otobüs kullanımı ise %11 arttı. Otobüs kazaları ise %23 oranında azaldı. 2010 itibariyle metrobüs hattı 142km’ye uzatıldı ve 6000’den fazla CNG otobüsü kullanılmaya başlandı. |
