2012’de 6 işletme ile başlayarak 2015 yılı ortaları itibariyle 41’e yükselen büyüme ile araç paylaşımı hızlı bir şekilde dünyanın dört bir yanında yükselen piyasalarda yerini alıyor. Peki araç paylaşım sistemlerinin geleceği nedir? Bu yeniliğin kentlerdeki etkisi ne olacak? Sürdürülebilir hareketliliğin bir aracı haline gelmesinin önünde ne gibi engeller bulunuyor? WRI Ross Center for Sustainable Cities yayımladığı yeni araştırma raporu ile kentlerin geleceği için araç paylaşım sistemlerinin yerini ele alıyor.
Araç paylaşım sistemleri geçtiğimiz birkaç yıl içinde katlanarak bir büyüme gösterdi. Avrupa’da ya da Amerika’da Zipcar kullanmış olabilirsiniz ancak araç paylaşım sistemlerinin yükselen piyasalarda ne kadar ilerlediğini kestirmek çok kolay değil. Gelişen ekonomilerde araç paylaşım sistemleri hakkında şaşırtacak dört unsur:
Yoyo – Kullan Bırak Otomobiller
1. Günümüzde, yükselen yeni piyasada yer alan 41 şehirde araç paylaşım sisteminden araç kiralayabilirsiniz.
Araç paylaşım sistemleri şirketleri hali hazırda Brezilya, Çin, Hindistan, Malezya, Meksika, Güney Afrika ve Türkiye dahil olmak üzere yedi yükselen piyasada yer almaktadır. Kosta Rika da 2010 yılında faaliyete geçen fakat 2014 yılında kapanan araç paylaşım şirketine ev sahipliği yapmıştır. Ayrıca, bu ülkelerde en azından bir araç paylaşım sistemine sahip kentlerin sayısı 2012 yılında 6’yken 2015’in ortalarında 41’i bulmuştu. Bazı bölgeleri, araç paylaşım sistemlerinin daha başında olarak görebiliriz. Örneğin, Afrika’nın ilk araç paylaşım şirketi olarak bilinen Güney Afrika’da Haziran 2015’te kurulan Locomute, bu yıl Durban ve Cape Town olmak üzere iki yeni kente genişlemeyi planlamaktadır.
Güney Afrika’da hizmet veren Locumute, Afrika’nın ilk araç paylaşım sistemi işletmecisidir. Fotoğraf: Locumute
2. Gelişmekte olan piyasalardaki araç paylaşım sistemleri işletmeleri sayısı 2012’den bu yana iki katına çıktı.
Sadece üç yıl içinde araç paylaşım sistemi işletmeci sayısının iki katına çıkması ile birlikte araç paylaşım sistemleri yükselen piyasalarda hızla büyümektedir. Örneğin, Brezilya’da Zazcar, Joycar ve Fleety’nin içinde bulunduğu altı araç paylaşım şirketi bulunuyor. Bunun yanı sıra, 2012’den beri, 17 yeni araç paylaşım işletmecisi (bunların dördü kapandı) pazara girmiş ve yükselen piyasalarda 2012’de 9 olan işletme sayısını 2015’in ortalarında 22’ye yükseldi. Pazardaki araç paylaşım sistemi sayısının artması hem kullanıcılar için daha fazla seçenek sağlayacak hem endüstri içerisindeki rekabeti arttıracaktır. Ayrıca, iki yeni araç paylaşım operatörünün gelecek altı ay içinde Rio de Janerio ve Chongqing’de şehirlerinde önümüzdeki altı ay içerisinde yeni pazara girecek iki yeni araç paylaşım sistemi sistem işletmesini de göz önüne alırsak, bu büyüme pek de yavaşlayacağa benzememektedir.
Araç paylaşım sistemleri geçtiğimiz yıllar içerisinde yükselen piyasalarda kayda değer bir büyüme göstermişir. Grafik: WRI Ross Center for Sustainable Cities
3. Hindistan ve Çin’de araç paylaşım sistemindeki büyüme, yerleşik piyasaları geçti.
Son zamanlarda, Hindistan ve Çin’de araç paylaşımı o kadar hızlı büyüdü ki, Amerika ve Avrupa gibi yerleşik piyasaların önüne geçti geçti. Aslında, Hindistan ve Çin’de ikisi 2013 yılında kurulmuşüç araç paylaşım sistemi işletmecisi, yükselen piyasalarda her birinde 100.000’i aşkın üye ile en geniş üyeliklere sahiptir.
2012’de, Çin’de sadece 2 araç paylaşım sistemi işletmecisi vardı; günümüzde 2015 sonlarına doğru planlanan on birinci işletmesi ile on araç paylaşım sistemi işletmesi vardır. Çinli araç paylaşım sistemi işletmelerinin toplamda 6.500 aracı, 15 şehri ve tahminen 693.000 üyeyi yönetmektedir.
Hindistan’da, son zamanlarda ZoomCar ve MYLES olmak üzere iki araç paylaşım şirketinin dev büyümesi gözlenmiştir. 4 kentte 100.000’i aşkın üyesiyle ZoomCar, sermayesini 11 milyon$ arttırmıştır. Otomobil şirketleri ile işbirliği içinde olan Zoom, kendi ağında Hindistan’ın elektrik araç teklif eden ilk araç kiralama şirketidir. Carzonrent araç kiralama şirketinin araç paylaşım bölümü olan MYLES, hali hazırda 1.000 araç ile 13 Hint kentinde ağını kurmuştur.
Hangzhou, Çin’de Chefenxianh (EVnet’s)’in istasyon yerleri Grafik: www.cclubs.com
4. Günümüzde, gelişmekte olan piyasalarda tahmini 898.000 üye, 9.200’ü aşkın araç paylaşıyor
Günümüzde sadece araç paylaşım şirketlerinin sayısı artış göstermiyor; bunun yanı sıra bu işletmelerin araç ve üye sayısı da artıyor. 2012’de 9 araç paylaşım sistemi işletmecisi, yaklaşık 4.460 üye tarafından paylaşılan 260 araçlık bir filoya sahipti. Bundan üç yıl sonra ise, yükselen piyasalarda 22 araç paylaşım sistemi işletmesi yer alıyor ve yaklaşık 898.000 üyenin 9.200 araç kullandığı tahmin ediliyor. Sayılardan açıkça görüldüğü gibi, araç paylaşım sistemi şirketleri dört yıl içinde inanılmaz bir büyüme göstermiştir.
Hemen hemen tüm kıtalarda yer alan araç paylaşım sistemi işletmecisi ile araç paylaşım sistemi küresel bir olgu haline geldi. Grafik: WRI Ross Center for Sustainable Cities
Rakamların da gösterdiği üzere, gelişmekte olan piyasalarda araç paylaşım endüstrisi daha önce görülmemiş bir oranda hızlanma göstermektedir. Ancak, bu yedi gelişmekte olan ülkedeki araç paylaşım sisteminin diğer şehirlere ya da yeni ülkelere yayılmaya devam edip etmeyeceği şimdilik belli değil. Devam eden yenilikler, girişimcilerin yatırımları, yerel yönetimlerin desteği ile araç paylaşım sistemleri sürdürülebilir şehirlerin geleceğinde önemli bir rol üstlenebilir.
*Orijinali 15 Aralık 2015 tarihinde TheCityFix’te yayımlanan bu yazı, Aileen Carrigan tarafından kaleme alınmıştır. Orijinali okumak için tıklayınız.
