Kent içi ulaşım türü olarak bisiklet kullanımının kente ve kentliye sağladığı önemli avantajları bulunmaktadır. Bisiklet yolculuklarının verimli enerjiyi kullanması, yolculuğa başlangıç ve bitiş zamanına kullanıcının karar verebilmesi ve tarifeye bağımlı olmaması, kapıdan kapıya yolculuk sağlayarak erişebilirliğinin fazla olması, yakıt kullanmadığı için çevreye duyarlı ulaşım türü olması, park alanlarının kapasitesinin araç otoparklarına oranla az olması, kullanıcı ve kamuya düşük maliyet getirmesi, kişilere fiziksel egzersiz yapma imkanı sağlaması nedenlerinden dolayı desteklenmesi gereken bir ulaşım türüdür. Ancak; bisiklet kullanımını kısıtlayan bazı unsurlarda bulunmaktadır. Bunlar; iklim koşularından kullanıcıların hemen etkilenmesi, topoğrafyadan dolayı yüksek eğimli alanlarda fazla efor gerektirmesi, yolculuk mesafesinin 5-8 km arasında olabilmesi, bisiklet ulaşımına yönelik altyapının yetersizliği, kazaları az hasarlı olmakla birlikte kaza ihtimalinde bisikletin korumasız olması nedeni ile kazaların ölümle ve ağır yaralanmalı sonuçlanabilmesi ve araç trafiği ile sık ve güvensiz kesişimi bisiklet kullanımını kısıtlamaktadır.
Kent içinde karma trafikte kesişimlerin yoğun olduğu kesişim noktalarında öncelikle hakkın korumasız ulaşım türlerinden olan bisikletlere verilmelidir. Karma trafik içeresinde en korumaSIZ ulaşım türü bisiklet olduğundan kazalar çoğulukla ölümle sonuçlanmaktadır. Bu sebepten ötürü bisikletin kente ve kullanıcılara sağladığı avantajlardan istifade edilmesi için bu ulaşım türünün güvenlik sorunu çözülerek desteklenmelidir.
OECD’nin (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği) 2013’ün yılında yayınladığı rapor; bisikletli yol kullanıcı türünün yol güvenliği unsurları bakımından özellikle tasarım aşamasında unutulduğunu vurgulamaktadır. İstatistiki veriler de tasarım aşamasındaki bu yol güvenliği eksikliğini açıkta ortaya koymaktadır. Amerika Birleşik Devletler merkezli Alliance for Biking and Walking (ABW) açıkladığı rakamlara göre Birleşik Devletler’de günlük toplam yolculukların %1’i bisikletli yol kullanıcı türleri tarafından yapılırken; tüm bu yolculuklarda meydana gelen ölümlü trafik çapışmalarındaki bisiklet yol kullanıcılarının oranı ise %1.8’dir. Yine bu rapor doğrultusunda durumun bundan daha da kötü olduğu; toplam günlük yolculukların %1.1’den fazla bisiklet yol kullanıcıları tarafından yapılan 51 şehirde trafik çarpışmalarında bisikletli yol kullanıcılarının ölüm oranı %3.1’dir. İngiltere’deki durum ise Birleşik Devletleri’ndekinden daha da kötü olmakla birlikte buradaki istatistiki veriler toplam günlük yolculukların %2’sinin bisikletli yol kullanıcıları tarafından yapıldığını ama tüm bu yolculuklarda meydana gelen ölümlü trafik çarpışmalarındaki bisiklet yol kullanıcılarının oranı ise %6.7 oranına sahip olarak Birleşik Devletler’den bisikletlilerin 3.35 kere daha tehlikede olduğu sonucunu ortaya koymaktadır.
Bu olumsuz istatistiki tabloyu değiştirmek ve sürdürülebilir ulaşımın en önemli parçalarından biri olan bisiklet için yol güvenliği unsurlarını iyileştirmek adına farklı ve yeni nesil akıllı ulaşım sistemleri, bisiklet yolları için kullanılmaya başlanmıştır.
Video algılama alanında uzman olan Birleşik Devletler merkezli Iteris tarafından geliştirilen SmartCycle yazılımı buna en iyi örneklerden biridir. Yazılım kavşak noktalarındaki bisikletli yol kullanıcı türünü algılamaktadır. Kavşak yaklaşımlarında yerleştirilen belli bir sanal algılama bölgesine yerleştirilen tek bir kamera ise sistem trafik şeritleri için seyreden hem bisikletli hem de motorlu taşıt kullanıcılarını algılamaktadır. Sistem tarafında kavşak noktası dahilinde bisikletli yol kullanıcı türü algılanırsa; sistem otomatikman bisikletli yol kullanıcılarının kavşağı güvenli bir şekilde boşaltmaları için ekstra yeşil faz süresi tanırken; bisikletli yol kullanıcı türü olmadığı durumlar için ise yeşil faz süresini kısa tutmaktadır.
FLIR tarafından geliştirilen diğer bir algılama sistemi olan ThermaCam ise bisikletli yol kullanıcıları için ayrı bir faz ayrılmamış kavşak noktalarında bisikletli yol kullanıcılarını tespit etmektedir. Tokyo’daki ITS World Congress’de ilk lansmanı yapılan ürün termal kamera özelliği ile bisikletli yol kullanıcı türünü diğer yol kullanıcı türlerinden ayırmaktadır. FLIR tarafından geliştirilen ThermaCam her türlü yol aydınlatma ve hava koşullarından bağımsız olarak bisikletli ve motorsikletli yol kullanıcı türlerini tespit etmektedir.
Wavetronix tarafından geliştirilen başka bir ürün olan SmartSensor Matrix ise; bir kutu içine yerleştirilmiş algılama sistemi ile ışık değişmeden bisikletli yol kullanıcılarının kavşağı boşaltmalarını sağlamaktadır.
Eco-Counter tarafından geliştirilen sistem ise kavşak yaklaşımlarının yanı sıra tünel girişlerine de yerleştirilen looplar sayesinde bisikletli yol kullanıcı türlerinin algılanmasını ve diğer yol kullanıcı türlerinin tünel içinde bisikletli olduğuna dair uyarıyı tünel yaklaşımdaki ve içindeki mesajlı LED’li işaretlemeler aracılığı ile göstermektedir.
Volvo tarafından geliştirilen Cyclist Detection sistemi ise bisikletli yol kullanıcı türlerini algılayarak olası çarpışmayı önlemek için aracı otomatik olarak frenlemektedir.
Bisiklet, yazımın ortasında da bahsettiğim üzere sürdürülebilir ulaşımın en önemli parçalarından biri ve bu ulaştırma türündeki yol güvenliği sorunlarından bazıları yeni geliştirilen AUS uygulamaları ile iyileştirilebilir. Bununla birlikte bu ulaştırma türündeki trafik çarpışmaları sonucu meydana gelen ölümlü ve yaralanmaları en aza indirgemek adına yol güvenliği teftiş ve denetim çalışmaları yol güvenliği mühendisleri tarafından yürütülmeye devam edilmelidir.
