Amerika Birleşik Devletleri’ nde yapılan araştırmalar; kavşakların bütün yol ağı içinde ölümlü ve yaralanmalı trafik çarpışmalarının en çok meydana geldiği bölümler olduğunu göstermektedir. US Department of Transportation’s National Highway Traffic Safety Administration yayınladığı istatistiki veriler doğrultusunda Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ağır yaralanmalı trafik çarpışmalarının %48’i ve ölümlü trafik çarpışmalarının %21’i de kavşaklarda meydana gelmiştir.
NHTSA, tarafından kırsal alanlardaki sinyalizasyon kontrollü olmayan ve kaza kara noktaları olarak tespit edilen kavşak noktalarında yürütülen çalışmalarda; kavşaklardaki motorlu taşıt yol kullanıcılarının %62’sinin durmasına karşı ana yoldan kavşağa yaklaşmakta olan araçları göremediklerini, %20’sinin kavşak içi manevralarında hata yaptıklarını, %14’ünün ise görüş açılarının mevcut geometri sebebiyle kısıtlandığını, %4’ünün ise hava koşullarına bağlı görüş açılarının kısıtlandığını ve kazaların bu sebeplerden ötürü meydana geldiğini ortaya koymuştur.
Yakın geçmişte Amerika Birleşik Devletleri’ndeki farklı ulaştırma departmanları, kırsal alanlardaki bu kavşak noktalarında meydana gelen ölümlü ve yaralanmalı trafik çarpışmalarını azaltmak için; yatay ve düşey yol işaretlemelerinde, yol aydınlatma koşullarında ve mevcut tasarımların geometrisinde iyileştirmelere gitme yolunu seçmişti. Son yıllarda ise gelişmekte olan AUS bu noktaları için adaptasyonu yöntem olarak seçilmeye başlanmıştır.
Kırsal alanlarda meydana gelen trafik çarpışmalarının, yüksek bir oranda ölüm ve ağır yaralanmalara neden olmasının başlıca sebepleri, bu noktalar dahilinde trafik hacminin düşük olmasına bağlı operasyonel hızların artmasıdır. Bununla birlikte kırsal alanlarda meydana gelen trafik çarpışmaları için acil müdahele ve tıbbi yardımların kentiçine göre gecikmeli bir şekilde ulaşmasıda diğer bir sebep olarak gösterilebilir.
FHWA, 1991 kavşak noktası için çatışma uyarı sistemi projesi (conflict warning system project) hayata geçirmiştir. Proje; kırsal alanlarda kaza kara noktası olarak tespit edilen kavşaklar dahilinde; taşıt platformuna yerleştirilen trafik döngü algılayıcılarına bağlı sinyalizasyon ve uyarıcı trafik levhalarının yerleştirilmesini kapsamaktadır. Sistem kavşağa ana akımdan yaklaşan motorlu taşıt yol kullanıcılarına tali yollardan kavşağa giriş yapan araçlar için uyarılmasını sağlamaktadır. Bu sistemin hayata geçirildiği kavşaklarda ölümler %30, ağır yaralanmalar ise %80 oranında azalmıştır.
Kırsal alanlardaki sinyalizasyon kontrollü olmayan kavşak noktaları her zaman için yol güvenliği bakımından tehlike arz etmektedir. Bu noktalarda hayata geçirilecek olan akıllı ulaşım sistem ekipmanlarının sadece yatırım maliyetleri değil aynı zamanda bakım ve onarım maliyetleri de ciddi bir problem olarak karışımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte FHW tarafından yürütülen çalışmaların bir çıktısı da kırsal alanlardaki sinyalizasyon kontrollü olmayan kavşak noktaları için trafik levhalarının yol güvenliği bakımından yeterli olmadığıdır.
Türkiye’de de farklı şehirlerden elde edilen ölümlü ve yaralanmalı trafik çarpışma verileri incelendiğinde, özellikle kırsal alanlardaki sinyalizasyon kontrollü olmayan kavşak noktalarının yol güvenliği bakımından yetersiz olduğu tespit edilmiştir.
*Celal Tolga İmamoğlu’nun Akıllı Ulaştırma Sistemleri Ağustos-Eylül 2015 sayısında yayınlanan yazısıdır.
