Kaynaklarımız hızla tükeniyorken ürettiğimiz enerjinin verimli kullanılması gün geçtikçe daha fazla önem kazanıyor. Bu doğrultuda COP 21’de hükümetler tarafından verilen ulusal niyet beyanları doğrultusunda temiz ve yenilenebilir enerjinin kullanımı ile enerji verimliliği hakkındaki çalışmalar ivme kazandı. Türkiye’deki duruma bakacak olursak, kamu ve özel sektör, STK’lar, akademisyenler tarafından enerji verimliliği ve daha spesifik olarak binalarda enerji verimliliği hakkında FP7, Horizon 2020, IPA, Dünya Bankası, UNDP gibi birçok programda projeler yürütülüyor. Bu projelere verilen önem sırası yükseldikçe, bizlerin de geleceğe dair ümidi artıyor.
Kalkınma Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu 10. Kalkınma Planı (2014-2018) dahilinde; kapasite, finansman, sanayi, bina, ulaşım ve üretim enerji verimliliği için iyileştirilmesi planlanan konulardan.
Çalışmalar sürerken belki de en önemli noktalardan sayabileceğimiz işbirliği ve bilgilendirme adımları yetersiz kalıyor. Proje bilgilerinin toplandığı ortak bir platform olmadığı için farklı taraflar aynı çalışmaları farklı kurum ve kişiler ile yürütebiliyor ya da birbirini beslemesi gereken projeler birbirini takip edemiyor. Bu durum da, ironik bir şekilde enerji verimliliği konusunda enerji verimsizliğini meydana getiriyor.
Enerji verimliliğini Türkiye’de ele alan kurumlardan birisi olan WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler, konuyu ‘Binalarda Enerji Verimliliği’ alt başlığında inceliyor. Yurtdışındaki iyi örnekleri inceleyerek, bu örneklerin Türkiye’ye nasıl entegre edilebileceğini çalışırken; araştırmalar, farklı sektörlerle yapılan yüzyüze görüşmeler ve çalıştaylarla Türkiye’de mevcut durum analizi yapıyor. Birbirinden farklı zaman ve kurumlar tarafından yürütülmüş ve yürütülmekte olan projelerin haritalamasını yapıp boşluk ve gereklilik analizi çalışmalarını gerçekleştiriyor.
“Building Efficiency Accelerator (BEA)-Yuvarlak Masa Çalıştayı”
Bu kapsamda, her yıl düzenlediği Yaşanabilir Şehirler Sempozyumu ile 20 Kasım 2015 tarihinde Türkiye’de bina verimliliği konusunda mevcut politika ihtiyaçları ve eksiklikleri hakkında uzmanlar tarafından görüş bildirilmesi ve Sustainable Energy for All girişimi dahilinde olan BEA projesi ve yerel yönetimlerle ilişkisinin konuşulması amacıyla bir yuvarlak masa çalıştayı düzenledi. Bu çalıştayda Johnson Control’ün geliştirdiği “binalarda enerji verimliliği politikalarının değerlendirilmesi” aracı ile katılımcılar tarafından aşağıdaki başlıklar için mevcut durum, önem ve zorluklar belirlendi.
- Bina Sahibi ve Sakinleri ile İlgili Girişimler
- Bina Enerji Kodları ve Ürün Standartları
- Bina Verimliliği Hedefleri
- Performans Bilgilendirme ve Sertifikalandırma
- Finansman ve Teşvikler
- Kamu Önderliğindeki Programlar
- Teknik ve Mali Hizmet Kapasitesinin Geliştirilmesi
- Altyapı ile İlgili Yapılacaklar
Farklı sektörlerden gelen katılımcılar tarafından uzun vadede binalarda enerji verimliliği politikalarının geliştirilmesi için en önemli olarak belirlenen başlıklar ‘Bina Verimliliği Hedefleri’ ve ‘Finansman ve Teşvikler’ seçilirken, en zor olarak belirlenenler ise ‘Bina Sahibi ve Sakinleri ile İlgili Girişimler‘ ve ‘Altyapı ile İlgili Yapılacaklar’dır.
“BUILD UPON – Ulusal Renovasyon Stratejisi için Politika Geliştirme Çalıştayı”
Binalarda enerji verimliliğine dair çalışma yapan bir diğer kuruluş ise ÇEDBİK. Aynı zamanda da Build Upon Projesi Türkiye yürütücüsü olan ÇEDBİK, organizasyon partneri WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler ile birlikte Türkiye’de mevcut binaların enerji verimliliği renovasyonu mevzuatını değerlendirmek ve geliştirmek üzere 12 Nisan 2016 tarihinde bir çalıştay gerçekleştirdi. Merkezi-yerel yönetim, akademi, STK, finans, enerji ve diğer kamu sektörlerinden katılımcılarla gerçekleştirilen toplantıda beş konu başlığı altında (Politika&Düzenleme, Teknik Kapasite, Finans, Farkındalık ve İdari Yapı) mevcut durum, iyi örnekler ve çözüm önerileri konuşuldu. Bu beş konu başlığı çerçevesinde öne çıkan konular ise;
- Politika ve Düzenlemeler; yaptırım ve teşviklerin, strateji ve planların uygulanabilirliği, mevzuatların birbirleriyle uyumu konuşulurken, Enerji Verimliliği Strateji Belgesi, Enerji Verimliliği Direktifi Madde 4, BEP-TR, EKB, TS 825, Isı Pay Ölçer Kanunu, LEED, BREAM kılavuz ve sertifikarı gündeme getirildi.
- Teknik Kapasite; tipoloji çalışmalarının ve binaların monitörize edilmesi gerekliliği, bina kullanıcı davranışlarının ve kentsel dönüşümün etkisi tartışıldı.
- Finans; IPA I ve II destekleri, enerji verimli hale getirilen binalardan kazanılan mali değerlerin duyurulmasının teşvik yaratacağı düşünüldü. Bankalar tarafından yürütülen enerji verimliliği projelerine değinilirken, bireysel kredi ve toplu yapı yönetimi kredileri konuşuldu.
- Farkındalık; kullanıcıların enerji verimliliği konusunda bilinçlendirilerek binalarda enerji verimliliğine dikkat çekilebileceği, ayrıca bilinç oluşturma adına eğitim, kampanya gibi çalışmalar yürütüldüğü ve devam ettirileceğine değinildi.
- İdari yapılanma; Farklı kurum ve kuruluşların aynı işleri yürütmesinin önüne geçilmesi için iletişim ve koordinasyonun önemine dikkat çekilirken, çalışmaların sürekliliği için bir çalışmanın çıktısının bir diğer çalışmanın girdisinin olabileceği belirtildi.
Türkiye’de ve dünyada bu alanda yapılan ve örnek teşkil edebileceğini düşündüğümüz pek çok proje, çalıştay, girişim bulunuyor. Bu tür çalışmaların derlenip toparlandığı bir ortak platformun oluşturulması konu hakkında çalışan kişilerin iş yükü ve zamanı açısından kazanç sağlarken, çalışmaların sürdürülebilir ve ilişkili olmasını sağlayarak verimliliği arttırır. Birleşmiş Milletler’in yürütmekte olduğu Sustainable for All platformunun BEA projesi de bina verimliliği projelerine teknik destek dışında projelerin koordinasyonu için eylemlerin izlenmesi, temin edilen bilgi ve dökümanların paylaşılması gibi desteklerde bulunmaktadır.